Bashkimi Evropian (BE) nuk ka gjasa të arrijë qëllimin e saj për të drejtuar 25% të fondeve të Ndihmës për Tregtinë drejt vendeve më pak të zhvilluara deri në vitin 2030, sipas një raporti të ri nga Gjykata Evropiane e Auditorëve. Ndërsa strategjia përkatëse e BE-së u përditësua në vitin 2017 në mënyrë që të adresonte më mirë nevojat e këtyre vendeve, objektivi i financimit nuk u përkthye kurrë në një plan veprimi operativ, duke rezultuar në vështirësi për BE-në dhe shtetet e saj anëtare në aspektin e përparimit kolektiv drejt tij. Shkalla e financimit në fakt ka rënë kohët e fundit në vend që të rritet.
“Në vendet në zhvillim, tregtia – dhe veçanërisht tregtia ndërkufitare – është e rëndësishme për rritjen, e cila mund të nxjerrë miliona njerëz nga varfëria. Megjithatë, vendet më pak të zhvilluara përballen me sfida të rëndësishme që ndikojnë në aksesin e tyre në tregtinë rajonale dhe globale. Këto mund të përfshijnë mungesën e kapacitetit prodhues, barrierat tregtare në aspektin e praktikave rregullatore, administrative dhe qeverisëse, mjediset e dobëta të biznesit, infrastrukturën e dobët, mungesën e një sistemi të shëndoshë për standardizimin dhe certifikimin e eksporteve, një kornizë të dobët institucionale dhe akses shumë të vështirë dhe të kushtueshëm në financim për sektorin privat”, thuhet në njoftimin e Gjykatës Evropiane të Auditorëve.
Sipas këtij njoftimi, Programi i Ndihmës për Tregtinë i BE-së vepron në një mjedis kompleks që përfshin shumë palë të interesuara. Zbatimi i koordinuar në të gjitha nivelet dhe pronësia e fortë nga vendi partner janë, pra, jetike për suksesin.
“Është shumë e pamundur që BE-ja të arrijë objektivin e saj të financimit prej 25% deri në vitin 2030”, tha Bettina Jakobsen, Anëtarja e ECA-s përgjegjëse për auditimin. “Arsyet për këtë do të duhet të shqyrtohen plotësisht. Mbi këtë bazë, duhet të rivlerësohet nëse objektivi është ende i përshtatshëm dhe nëse duhet të hartohet një plan veprimi me objektiva specifike dhe realiste.”
Midis viteve 2017 dhe 2022, BE-ja dhe shtetet e saj anëtare ndanë 17.2 miliardë euro përmes programit Ndihmë për Tregtinë për vendet më pak të zhvilluara – vetëm një pjesë e vogël e 105.8 miliardë eurove të dërguara në vendet e tjera në zhvillim. Pjesa e tyre në fakt ra nga 18% (2010-2015) në vetëm 12% në vitin 2022. Auditorët zbuluan se Komisioni Evropian nuk ka kryer ndonjë analizë të detajuar të arsyeve për këtë rënie të pjesës së vendeve më pak të zhvilluara, edhe pse një analizë e tillë do të bënte të mundur planifikimin e masave korrigjuese.
Auditimi, i cili mbuloi periudhën 2017 deri në 2024, shqyrtoi nëntë projekte në Ruandë, Malavi, Angolë dhe Kamboxhia. Auditorët zbuluan se projektet e audituara u zbatuan me sukses dhe në përgjithësi kontribuan në rritjen e potencialit tregtar të vendeve. Megjithatë, ata vunë re rrezikun që këto vende nuk do të jenë në gjendje të përfitojnë nga rezultatet dhe kështu të sigurojnë qëndrueshmërinë ekonomike të projekteve.
“Gjithashtu, megjithëse Komisioni ka bërë përparim në monitorimin dhe raportimin e rezultateve dhe ndikimeve të Ndihmës së BE-së për Tregtinë në përgjigje të thirrjes së strategjisë së vitit 2017 për qasje më të orientuara drejt rezultateve, raportimi i saj mbetet i paplotë. Kjo kufizon aftësinë për të vlerësuar plotësisht efektivitetin e përgjithshëm të ndërhyrjeve”, thuhet në njoftim.
Në përgjithësi, auditorët bëjnë thirrje për koordinim të përmirësuar midis delegacioneve të BE-së (zyrave të themeluara jashtë vendit që përfaqësojnë BE-në) në nivel vendi dhe homologëve të tyre rajonalë në mënyrë që të sigurohet që mbështetja të jetë në përputhje me nevojat specifike të vendeve individuale.
