Gratë shtatzëna duhet të marrin paracetamol vetëm me këshillën e mjekut, kanë paralajmëruar shkencëtarët e Harvard-it — mes frikës se qetësuesi i zakonshëm mund të rrisë rrezikun e autizmit dhe ADHD-së tek fëmijët e tyre.
Paracetamoli — i njohur edhe si acetaminofen dhe shpesh i shitur nën emrin tregtar Tylenol në SHBA — përdoret gjerësisht nga nënat shtatzëna për të trajtuar dhimbjet, dhimbjet e kokës dhe temperaturën.
Por dhjetëra studime tashmë e kanë lidhur atë me shkallë më të larta të autizmit dhe çrregullimit të hiperaktivitetit me mungesë vëmendjeje (ADHD).
Tani, studiues amerikanë nga Mount Sinai dhe Shkolla e Shëndetit Publik e Harvard-it thonë se analiza e tyre mbi më shumë se 100,000 njerëz është më gjithëpërfshirësja deri më sot — dhe ofron “provën më të fortë deri tani” të një lidhjeje.
Ata i kanë këshilluar gratë shtatzëna që ta përdorin paracetamolin me kursim, duke rekomanduar vetëm “dozën më të ulët efektive për kohën më të shkurtër të mundshme.”
Megjithatë, ekipi theksoi se gjetjet nuk vërtetojnë se ilaçi shkakton drejtpërdrejt çrregullime neurozhvillimore — vetëm se lidhja është e qëndrueshme dhe mjaft shqetësuese për të kërkuar hetime të mëtejshme.
Dr. Diddier Prada, profesor i asociuar i shkencave të shëndetit të popullatës në Mount Sinai Hospital në Nju Jork dhe bashkautor i studimit, tha:
“Rezultatet tona tregojnë se studimet me cilësi më të lartë janë më të prirura të tregojnë një lidhje mes ekspozimit prenatal ndaj acetaminofenit dhe rrezikut të shtuar për autizëm dhe ADHD.”
Ai shtoi: “Duke qenë se ky medikament përdoret kaq gjerësisht, edhe një rritje e vogël e rrezikut mund të ketë pasoja të mëdha për shëndetin publik.”
Por ai theksoi se gratë nuk duhet ta ndërpresin menjëherë marrjen e tij.
“Gratë shtatzëna nuk duhet të ndalojnë marrjen e ilaçeve pa u konsultuar me mjekët e tyre. Dhimbja ose temperatura e patrajtuar mund të dëmtojë gjithashtu foshnjën. Studimi ynë nënvizon rëndësinë e diskutimit me profesionistët e kujdesit shëndetësor për qasjen më të sigurt dhe marrjen në konsideratë të alternativave jo-mjekësore kur është e mundur.”
Aktualisht, paracetamoli rekomandohet nga NHS si qetësuesi “i zgjedhur i parë” për gratë shtatzëna, por vetëm për periudha të shkurtra dhe në dozën më të ulët efektive.
Rreth gjysma e grave shtatzëna në Britani marrin paracetamol, ndërsa në SHBA shifra rritet në rreth 65%.
Përfundimin e tyre, studiuesit amerikanë e arritën duke shqyrtuar 46 studime të ndara me mbi 100,000 pjesëmarrës.
Ata grumbulluan të dhëna të detajuara se kur ishte marrë paracetamoli — në tremujorin e parë, të dytë apo të tretë, ose gjatë gjithë shtatzënisë — dhe i lidhën me të dhënat mjekësore të nënave.
Duke shkruar në revistën Environmental Health, ata përfunduan:
“Rezultatet sugjerojnë prova të forta për një marrëdhënie të mundshme mes përdorimit prenatal të acetaminofenit dhe rrezikut të shtuar për ADHD tek fëmijët. Kjo përfshin studime me cilësi të lartë që ofrojnë prova shumë të forta të një lidhjeje dhe studime që ofrojnë prova të forta të një shoqërimi.”
Ata shtuan: “Ekzistonin prova të forta për një marrëdhënie mes përdorimit prenatal të acetaminofenit dhe rrezikut të shtuar për autizëm tek fëmijët.”
Zbulimet vijnë në një kohë kur kërkesa për vlerësime të autizmit ka arritur nivele rekord pas Covid-it.
Shifrat e NHS tregojnë se gati 130,000 të mitur nën 18 vjeç në Angli po prisnin për një vlerësim në dhjetor 2024.
Ekspertët e kanë përshkruar këtë si një “krizë të padukshme”, me shërbimet që dështojnë vazhdimisht të përballojnë kërkesën në rritje.
Autizmi nuk është një sëmundje dhe është i pranishëm që nga lindja, megjithëse mund të mos njihet deri në fëmijëri apo edhe shumë më vonë në jetë.
Ai ekziston në një spektër: ndërsa disa njerëz mund të jetojnë të pavarur me pak mbështetje, të tjerë mund të kenë nevojë për kujdes të përhershëm.
Ndërkohë, shifrat e NHS tregojnë se më shumë se 230,000 persona në Angli tani marrin ilaçe për ADHD për të menaxhuar simptoma si mungesa e vëmendjes dhe hiperaktiviteti.
Shkalla e recetave u rrit me një të pestën vitin e kaluar — rritja më e madhe vjetore që nga fillimi i regjistrimeve në vitin 2015.
Rritja është nxitur kryesisht nga gratë në të 20-at dhe 30-at, ndonëse recetat për fëmijët po rriten gjithashtu.
Ekspertët kanë shprehur shqetësimin se disa klinika private po e tepruan me diagnostikimet dhe po shpërndajnë ilaçe stimuluese të fuqishme pa kriter.
Por të tjerë argumentojnë se, larg mbidiagnostikimit, shumë të rritur po marrin më në fund ndihmën që u ishte mohuar për shumë kohë.
ADHD u njoh zyrtarisht në MB si çrregullim që vazhdon edhe në moshë madhore vetëm në vitin 2008 — deri atëherë konsiderohej thjesht një problem i fëmijërisë nga i cili fëmijët do të “rriteshin.”
Në SHBA, ndërkohë, rreth 2.3 milionë fëmijë dhe shtatë milionë të rritur kanë ASD.
Diagnostikimet janë rritur ndjeshëm gjatë dy dekadave të fundit, sipas të dhënave të ndryshme nga Centers for Disease Control and Prevention.
Në vitin 2000, rreth 1 në 150 fëmijë mori një diagnozë ASD; deri në vitin 2020, kjo shifër ishte ngjitur në 1 në 31, një katërfishim pothuajse i plotë që reflekton si vetëdijen më të madhe ashtu edhe kriteret diagnostike të evoluara.
Rritja në SHBA ilustrohet më tej nga një studim i vitit 2024 mbi 12.2 milionë të dhëna shëndetësore të amerikanëve, që zbuloi një rritje prej 175 për qind në diagnozat e autizmit gjatë një periudhe 11-vjeçare.
Ndërsa disa ekspertë ia atribuojnë rritjen skriningut më të gjerë dhe uljes së stigmës, të tjerë argumentojnë se faktorët biologjikë dhe mjedisorë mund të luajnë gjithashtu një rol. Ky debat vazhdon të ndajë studiuesit.
Vit të kaluar, Komisioneri i Fëmijëve paralajmëroi se fëmijët që mbeten për vite në listat e pritjes po u “vidhej” fëmijëria. /GazetaExpress/
