Në mes të përleshjeve vdekjeprurëse midis luftëtarëve druzë dhe milicive beduine në provincën Suveida, në jug të Sirisë, lind pyetja: a mund t’i shfrytëzojë Irani këto përplasje sektare për të rikthyer ndikimin që ndërtoi gjatë një dekade luftë civile?
Për vite me radhë, komandantët iranianë dhe përfaqësuesit e tyre mbështetën Qeverinë e Bashar al-Assadit, duke e kthyer Sirinë në një korridor tokësor, që lidhte grupet aleate në Irak dhe Liban.
Por, që nga rrëzimi i papritur i dinastisë Assad në dhjetor të vitit të kaluar dhe tërheqja e pjesshme e forcave ruse, dominimi i Teheranit u dobësua.
Tani, presidenti i përkohshëm i Sirisë dhe ish-udhëheqësi rebel, Ahmed al-Sharaa, po përballet me vështirësi në kontrollimin e fraksioneve të ndryshme, duke krijuar mundësi – por edhe rreziqe – për Teheranin në jug të vendit.
Dhuna e fundit shpërtheu pas rrëmbimit të një tregtari druz dhe hakmarrjeve me rrëmbime të tjera, që shpejt çuan në përleshje të përgjakshme.
Të dyja palët kryen sulme dhe vrasje hakmarrëse.
Kur forcat qeveritare siriane ndërhynë, ato u akuzuan për mbështetjen e beduinëve – çfarë shkaktoi përplasje të drejtpërdrejta me luftëtarët druzë.
Ato u akuzuan edhe për vrasje të jashtëligjshme, plaçkitje dhe zjarrvënie në zonat ku jeton komuniteti druz.
Kjo është një pakicë fetare, e përqendruar në jug të Sirisë, që ka traditë vetëqeverisjeje dhe marrëdhënie të ndërlikuara me shtetin.
Më 19 korrik u arrit një armëpushim mes Qeverisë, milicive druze dhe fisit beduin, i cili i ndaloi luftimet që zgjatën për një javë dhe shkaktuan mbi 1.000 viktima.
Aktualisht, armëpushimi po mbahet, por me vështirësi.
Metodat e vjetra
Strategjia afatgjate e Iranit mbështetet më pak në dislokime të hapura ushtarake dhe më shumë në krijimin e milicive lokale.
Kur dhuna shpërtheu në pjesën perëndimore të Sirisë në mars, disa e akuzuan Teheranin për nxitjen e trazirave, duke vënë në dukje se disa udhëheqës të milicive ishin trajnuar nga Garda Revolucionare Islamike e Iranit (IRGC).
Në të njëjtën kohë, zyrtarët iranianë përpiqen të paraqiten si mbrojtës të sovranitetit sirian, duke i dënuar sulmet ajrore izraelite dhe duke paralajmëruar kundër ndërhyrjes perëndimore.
Qëllimi nuk është thjesht ushtarak – Irani synon edhe rindërtimin e kapitalit politik mes sirianëve të lodhur nga lufta dhe të shqetësuar për dominimin e huaj.
Megjithatë, Teherani përballet me pengesa të mëdha.
Druzët, që janë shumicë në Suveida, vazhdojnë të jenë shumë mosbesues ndaj Iranit dhe përfaqësuesve të tij shiitë.
Fiset lokale sunite, të përfshira në luftërat e tyre të brendshme, tregojnë pak interes për mbështetje nga jashtë.
Sfidat dhe rreziqet
Për ta vështirësuar edhe më shumë pozicionin e Iranit, është përfshirja më aktive e Izraelit në rajon.
Që nga rënia e Assadit, forcat izraelite i intensifikuan sulmet ndaj objektivave – që dyshohet se ishin të lidhura me Iranin – pranë Lartësive të pushtuara të Golanit, duke u zotuar se do të pengojnë çdo përpjekje për rikthimin e ndikimit.
Zyrtarët izraelitë, madje, i justifikuan disa sulme ndaj pozicioneve siriane si mbrojtje të druzëve.
Situatën e komplikon edhe më shumë peizazhi i përçarë lokal në Siri, ku besnikëritë ndryshojnë shpesh dhe sundimi i komandantëve lokalë bën që fitoret e Iranit të jenë kalimtare.
Aleatët iranianë në disa vende të tjera – sidomos Hezbollahu në Liban – janë dobësuar tashmë nga humbjet e mëdha në luftimet e fundit me Izraelin.
Por, përtej Sirisë, ata i intensifikuan aktivitetet.
Rebelët Huthi në Jemen rikthyen sulmet në Detin e Kuq – pas disa muajsh në paqe – duke goditur dy anije tregtare.
Në Irak, milicitë proiraniane dyshohen për ndërprerjen e prodhimit të naftës në rajonin e Kurdistanit.
Në muajt e fundit, forcat siriane dhe ushtria libaneze kapën edhe disa dërgesa me raketa që po shkonin në adresë të Hezbollahut, i cili është shpallur organizatë terroriste nga SHBA-ja dhe vende të tjera perëndimore.
Këto veprime tregojnë se Irani dëshiron ta ruajë ndikimin e tij përmes rrjetit të milicive dhe aleatëve, si pjesë e strategjisë së tij për të frenuar kundërshtarët.
Edhe nëse dërgesat e mëdha dhe të rregullta të armëve nuk janë më të mundshme, Irani dëshiron të tregojë se mbetet me ndikim.
Tash për tash, qasja e Teheranit ndaj Sirisë pritet të jetë me hapa të vegjël dhe në mënyrë të tërthortë, për shkak të mungesës së burimeve dhe vëmendjes më të madhe që i kushtohet.
Në vend të veprimeve dramatike, do të mbështetet në transferime të fshehta armësh dhe në përpjekje për të rindërtuar aleanca lokale.
Por, derisa Izraeli vëzhgon, përpjekjet e Iranit për të rifituar ndikim të madh në Siri, nuk do të jenë të lehta. /REL
